Βλαστοκύτταρα

1. Τι είναι το ομφαλοπλακουντιακό αίμα;

Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα είναι το αίμα που κυκλοφορεί στο νεογνό μέσα στη μήτρα. Μετά τη γέννηση, το αίμα που παραμένει στον ομφάλιο λώρο και τον πλακούντα είναι πλούσιο σε βλαστικά κύτταρα. Μέχρι πρόσφατα, το αίμα αυτό θεωρείτο άχρηστο και πετιόταν.

2. Τι είναι τα βλαστικά κύτταρα;

Τα βλαστοκύτταρα είναι τα “κυρίαρχα” κύτταρα του ανθρώπινου σώματος. Αποτελούν την πηγή δημιουργίας όλων των τύπων των αιμοποιητικών κυττάρων, των κυττάρων του ανοσοποιητικού μας συστήματος, καθώς και των κυττάρων που δομούν σχεδόν κάθε όργανο και ιστό.

vlastiko kyttaro

Κατά τη γέννηση, βλαστικά κύτταρα εντοπίζονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στο αίμα του ομφάλιου λώρου. Για την ακρίβεια, το αίμα του ομφάλιου λώρου είναι πλούσιο σε αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα, από τα οποία θα προκύψουν τα κύτταρα του αίματος και του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης, το αίμα του ομφάλιου λώρου περιέχει πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα, από τα οποία θα προκύψουν τα κύτταρα των ιστών του ανθρώπινου σώματος (καρδιά, ήπαρ, νευρικά κύτταρα, πάγκρεας κ.λ.π.).

vlastiko kyttaro2

Κατά τη διάρκεια της ζωής, εντοπίζονται στο περιφερικό αίμα και στο μυελό των οστών. Τα βλαστικά κύτταρα όμως του ομφάλιου λώρου υπερτερούν των “ενήλικων” βλαστικών κυττάρων του μυελού των οστών γιατί:

  • απομονώνονται ανώδυνα και ακίνδυνα
  • είναι λιγότερο ώριμα με αποτέλεσμα να διαφοροποιούνται σε πολλές και διαφορετικές μορφές κυττάρων πολύ πιο αποτελεσματικά
  • είναι καλύτερα ποιοτικά μια και δεν έχουν υποστεί περιβαλλοντικές επιδράσεις και φαινόμενα γήρανσης
  • αποτελούν 100% συμβατό μόσχευμα για το παιδί σας ενώ έχουν μεγάλη πιθανότητα ιστοσυμβατότητας στους γονείς και τα αδέρφια
  • έχουν διπλή πιθανότητα να χρησιμοποιηθούν επιτυχώς ως μόσχευμα από ό,τι τα κύτταρα του μυελού των οστών

Τα βλαστικά κύτταρα έχουν τρία στάδια στη ζωή τους:

Α. Εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα

vlastiko kyttaro3Το πρώτο βήμα στην ανάπτυξη του ανθρώπου είναι όταν το γονιμοποιημένο ωάριο ή ζυγωτό αρχίζει να διαιρείται για να δημιουργήσει τα βλαστικά κύτταρα τα οποία ονομάζονται εμβρυϊκά. Αυτά τα πρώιμα κύτταρα χαρακτηρίζονται ως “ολοδύναμα“, επειδή μπορούν να διαφοροποιηθούν σε κάθε κυτταρικό τύπο από τους περίπου 200 που υπάρχουν στο σώμα μας.

vlastiko kyttaro4

Επτά ημέρες μετά τη γονιμοποίηση, τα εμβρυϊκά κύτταρα δημιουργούν μια σφαίρα η οποία ονομάζεται βλαστοκύστη. Στο στάδιο αυτό της βλαστοκύστης υπάρχουν δύο είδη κυττάρων. Τα εμβρυϊκά κύτταρα στο εσωτερικό της βλαστοκύστης δημιουργούν μια εσωτερική κυτταρική μάζα (inner cell mass) – η οποία στη συνέχεια θα δώσει το κυρίως σώμα του εμβρύου. Στο περίβλημα της βλαστοκύστης υπάρχει ο τροφοβλάστης, ο οποίος στη συνέσεια θα μετατραπεί στον πλακούντα. Τα βλαστικά κύτταρα στο στάδιο αυτό της βλαστοκύστης ονομάζονται “υπερπολυδύναμα“, μπορούν δηλαδή να μετατραπούν σχεδόν σε κάθε είδος κυττάρων στο ανθρώπινο σώμα. H απομόνωση τέτοιων κυττάρων για μελλοντικούς θεραπευτικούς σκοπούς θα προκαλούσε αποδιοργάνωση στο έμβρυο, το οποίο δεν μπορεί να εμφυτευθεί στη μήτρα και βέβαια πεθαίνει.

vlastiko kyttaro5

Μετά την όγδοη εβδομάδα ανάπτυξης, το έμβρυο ονομάζεται πλέον κύημα και έχει ήδη αρχίσει να παίρνει ανθρώπινο σχήμα. Τα βλαστικά κύτταρα σε αυτό το στάδιο είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη όλων των ιστών πριν από την γέννηση. Τα βλαστικά κύτταρα αυτού του σταδίου είναι επίσης “υπερπολυδύναμα“, επειδή μπορούν ακόμα να μετατραπούν σχεδόν σε κάθε είδος κυττάρων στο ανθρώπινο σώμα.

Β. Βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου

Ο ομφάλιος λώρος μεταφέρει αίμα από τον πλακούντα στο έμβρυο. Το αίμα αυτό (το οποίο ονομάζεται ομφαλοπλακουντιακό) είναι πλούσιο σε θρεπτικά υλικά και οξυγόνο. Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα είναι επίσης πλούσιο σε βλαστικά κύτταρα, τα οποία ονομάζονται ομφαλοπλακουντιακά βλαστικά κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά είναι γενετικά πανομοιότυπα με το παιδί που θα γεννηθεί. Πρόκειται για πολύτιμα βλαστοκύτταρα που δεν διαφοροποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της εμβρυογένεσης – δηλαδή δεν πρόλαβαν να σχηματίσουν ιστούς – και “ξέμειναν” στο αίμα του πλακούντα και του ομφάλιου λώρου. Τα βλαστικά κύτταρα αυτού του σταδίου είναι πολυδύναμα, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να μετατραπούν σε διάφορα είδη κυττάρων, όχι όμως όλα τα είδη.

vlastiko kyttaro6Γ. Ενήλικα βλαστικά κύτταρα

Τα βλαστικά κύτταρα τα οποία μεταφέρονται συνεχώς στο έμβρυο μέσω του ομφαλίου λώρου θα αποθηκευτούν σε διάφορα σημεία του σώματος με σκοπό να επιδιορθώνουν βλάβες ο οποίες συνεχώς δημιουργούνται σε όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής μας. Το κύριο σημείο αποθήκευσης των βλαστικών κυττάρων, “το σπίτι τους” στο ανθρώπινο σώμα, είναι ο μυελός των οστών. Σημειώνεται ότι υπάρχουν πολλών τύπων ενήλικα βλαστικά κύτταρα στον άνθρωπο. Τα βλαστοκύτταρα του μυελού των οστών συγκεκριμένα είναι είτε αιμοποιητικά (σχηματίζουν όλους τους κυτταρικούς τύπους του αίματος), είτε μεσεγχυματικά (σχηματίζουν τα οστά, τους χόνδρους, τον λιπώδη ιστό, κλπ). Βλαστοκύτταρα υπάρχουν ακόμη και στον εγκέφαλο, χωρίς να είναι γνωστές οι δυνατότητές τους, ένα θέμα που αντανακλά ένα άλλο ενεργό ερευνητικό μέτωπο. Τα βλαστικά κύτταρα αυτού του σταδίου είναι επίσης πολυδύναμα, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν και αυτά να μετατραπούν σε διάφορα είδη κυττάρων, όχι όμως όλα τα είδη.

3. Γιατί το ομφαλοπλακουντιακό αίμα είναι μια σημαντική πηγή βλαστικών κυττάρων;

Αν και πολλοί άνθρωποι έχουν ακούσει για τα βλαστικά κύτταρα, λίγοι καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν διαφορετικοί τύποι βλαστικών κυττάρων (π.χ. μυελού των οστών). Τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου έχουν διάφορα προτερήματα έναντι άλλων τύπων βλαστικών κυττάρων:

  • Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα, αναμφισβήτητα, μια πηγή πλούσια σε βλαστικά κύτταρα
  • Τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου χρησιμοποιούνται πλέον για να θεραπεύσουν πάνω από 60 σοβαρές ασθένειες
  • Τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου έχουν χρησιμοποιηθεί επιτυχώς για να θεραπεύσουν τόσο παιδιά όσο και ενήλικους*
  • Βλαστικά κύτταρα τα οποία προέρχονται από κάποιο μέλος της οικογένειας (π.χ. από έναν αδερφό), είναι πάντα η καλύτερη θεραπευτική επιλογή**
  • Υπάρχει 100% συμβατότητα (HLA συμβατότητα) για το ίδιο το παιδί στην περίπτωση μιας αυτόλογης μεταμόσχευσης – αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει απόρριψη του μοσχεύματος αλλά ούτε και αντίδραση του μοσχεύματος έναντι του δέκτη (graft-versus-host-disease, GVHD)
  • Υπάρχει πλέον η δυνατότητα, αν και σε αρχικά σταδια, πολλαπλασιοασμού των κυττάρων. Αυτό επιτρέπει πολλαπλές χρήσεις των βλαστικών κυττάρων που προέρχονται από ένα δείγμα ομφαλοπλακουντιακού αίματος

4. Τι κάνει τα κύτταρα αυτά τόσο ξεχωριστά;

Τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου είναι μοναδικά λόγω της αυξημένης ικανότητάς τους να δημιουργούν άλλους τύπους κυττάρων. Για την ακρίβεια, τα κύτταρα αυτά είναι 8 με 10 φορές πιο δημιουργικά από τα βλαστικά κύτταρα του μυελού των οστών. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου “δεν έχουν ωριμάσει ανοσολογικά”.

Η κρυοσυντήρηση βλαστικών κυττάρων ομφάλιου λώρου κατά κάποιον τρόπο “σταματά το βιολογικό τους ρολόϊ” και τα προστατεύει από βλάβες οι οποίες οφείλονται σε διάφορες αιτίες, όπως η ηλικία, οι ιϊκές μολύνσεις, καθώς επίσης και το ίδιο το περιβάλλον (ακτινοβολίες, μόλυνση του περιβάλλοντος, κ.λ.π.).

Τέλος, είναι γνωστό ότι τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου έχουν μακρύτερα τελομερίδια από τα βλαστικά κύτταρα του μυελού των οστών. Τα τελομερίδια είναι οι φυσικές απολήξεις των χρωμοσωμάτων και παίζουν σημαντικό ρόλο στη γήρανση των κυττάρων καθώς επίσης και στον κυτταρικό θάνατο: όσο νεότερο είναι ένα κύτταρο τόσο μακρύτερα είναι τα τελομερίδια των χρωμοσωμάτων του.

5. Τι ακριβώς είναι η φύλαξη βλαστικών κυττάρων;

Η φύλαξη των βλαστικών κυττάρων αποτελείται από τρία στάδια. Αμέσως μετά τον τοκετό, αφού κοπεί ο ομφάλιος λώρος και εφόσον το νεογνό έχει απομακρυνθεί από τη μητέρα, ο μαιευτήρας – γυναικολόγος παίρνει δείγμα αίματος από τον ομφάλιο λώρο, πριν την αφαίρεση του πλακούντα, σε αποστειρωμένο και κατάλληλα σχεδιασμένο ασκό συλλογής, ο οποίος παρέχεται. Η διαδικασία αυτή είναι εντελώς ακίνδυνη, τόσο για το μωρό, όσο και για τη μητέρα. Στη συνέχεια, το πλούσιο σε βλαστικά κύτταρα αίμα μεταφέρεται σε κατάλληλο εργαστήριο, όπου με εξειδικευμένες τεχνικές γίνεται η επεξεργασία του για την απομόνωση των βλαστικών κυττάρων. Τέλος, τα απομονωμένα κύτταρα φυλλάσονται σε ειδικές εγκαταστάσεις, σε κατάλληλες συνθήκες θρεπτικών ουσιών και θερμοκρασίας (-196 βαθμοί C), μακροχρόνια (αρχικά για 20 χρόνια).

6. Ποια χαρακτηριστικά των βλαστικών κυττάρων του ομφάλιου λώρου τα καθιστούν ικανά να θεραπεύσουν μια ασθένεια, όπως για παράδειγμα τη λευχαιμία;

Η ικανότητα των κυττάρων αυτών να ανανεώνονται συνεχώς επιτρέπει τη χρήση τους στη θεραπεία σοβαρών ασθενειών. Στην περίπτωση της λευχαιμίας, ή άλλης μορφής καρκίνου, τα κύτταρα του οργανισμού που έχουν καταστραφεί από χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία πρέπει να απομακρυνθούν. Τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου δίνονται ενδοφλέβια στον ασθενή και στη συνέχεια τα κύτταρα αυτά δημιουργούν ένα νέο ολοκληρωμένο αιμοποιητικό σύστημα το οποίο διατηρούν για πολλά χρόνια.

7. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου για αυτόλογες μεταμοσχεύσεις;

Αυτόλογη είναι η μεταμόσχευση κατά την οποία τα βλαστικά κύτταρα μεταμοσχεύονται στον ίδιο τον άνθρωπο από τον οποίο συλλέχθηκαν.

Χιλιάδες αυτόλογες μεταμοσχεύσεις βλαστικών κυττάρων γίνονται κάθε χρόνο σε ασθενείς που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες όπως λευχαιμία, μυέλωμα ή κάποια μορφή καρκίνου. Ιατρική έρευνα η οποία έχει δημοσιευθεί στο Journal of Clinical Oncology, αναφέρει ότι ακόμα και σε ασθένειες οι οποίες εμφανίζονται πολύ νωρίς στη ζωή (μέσα σε 12 μήνες από τη γέννηση), τα βλαστικά κύτταρα του ίδιου του παιδιού μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αυτόλογη μεταμόσχευση.

Στην συγκεκριμμένη έρευνα, οι αυτόλογες μεταμοσχεύσεις βλαστικών κυττάρων σε παιδιά που έπασχαν από λευχαιμία, ήταν το ίδιο επιτυχείς με τις μεταμοσχεύσεις βλαστικών κυττάρων τα οποία προέρχονταν από κάποιο αδερφάκι (ο συγκεκριμμένος τύπος μεταμόσχευσης αναφέρεται ως αλλογενής μεταμόσχευση). Βλαστικά κύτταρα ομφάλιου λώρου τα οποία προέρχονται από το ίδιο το παιδί παρουσιάζουν σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των βλαστικών κυττάρων που προέρχονται από άλλα άτομα. Για παράδειγμα:

  • Υπάρχει μειωμένος κίνδυνος “αντίδρασης του μοσχεύματος έναντι του λήπτη” (graft-versus-host- disease ή GVHD), η κύρια αιτία θανάτου σε ασθενείς στους οποίους γίνεται μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων.
  • ‘Aμεση διαθεσιμότητα
  • Μειωμένος κίνδυνος τα κύτταρα να έχουν μολυνθεί με κάποια ασθένεια.

Για τη δημιουργία του καρκίνου απαιτούνται πολλαπλές μεταλλαγές στο DNA που υπάρχει στα κύτταρα και το οποίο φέρει την γενετική μας ταυτότητα (Knudson, 1971). Συνήθως η πρώτη μεταλλαγή εμφανίζεται σε ένα κύτταρο, αλλά δύο ή και περισσότερες μεταλλαγές, σε αντίστοιχο αριθμό γονιδίων, θα χρειαστούν για να γίνει το κύτταρο αυτό καρκινικό και στη συνέχεια μεταστατικό. Συνήθως οι άνθωποι που έχουν προδιάθεση για κάποιας μορφής καρκίνο, φέρουν ήδη την πρώτη μεταλλαγή. Αν όμως δεν γίνουν οι επόμενες μεταλλαγές, τότε το κύτταρο δεν θα γίνει ποτέ καρκινικό.

vlastiko kyttaro7

Τον Απρίλιο του 2001 έγινε η πρώτη αυτόλογη μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων ομφάλιου λώρου σε ένα βρέφος 10 μηνών, το οποίο έπασχε από ρετινοβλάστωμα (καρκίνος του ματιού) με μεταστάσεις στο νωτιαίο μυελό. Τα δικά του βλαστικά κύτταρα, τα οποία είχαν συλλέξει οι γονείς του κατά τη γέννα, αποδείχθηκαν η καλύτερή του ελπίδα για επιβίωση…

Συμπερασματικά, τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου δεν περιέχουν κακοήθιες, είναι κύτταρα υγειή. Για το λόγο αυτό μπορούν, τις περισσότερες φορές, να χρησιμοποιηθούν για αυτόλογες μεταμοσχεύσεις σε ασθενείς που πάσχουν από κακοήθεις ασθένειες, όπως είναι για παράδειγμα ο καρκίνος και η λευχαιμία.

8. Ποιους αφορά η φύλαξη βλαστικών κυττάρων από ομφάλιο λώρο;

‘Ολοι οι υποψήφιοι γονείς θα πρέπει να ενημερωθούν για τα πλεονεκτήματα της φύλαξης βλαστικών κυττάρων από ομφαλοπλακουντιακό αίμα. Η ευκαιρία για τη συλλογή των κυττάρων αυτών είναι περιορισμένη, αφού η συλλογή μπορεί να γίνει μόνο αμέσως μετά τη γέννηση, άρα μια φορά στη ζωή του ανθρώπου.

Πριν τη γέννηση του παιδιού το ζευγάρι θα πρέπει να γνωρίζει αν υπάρχουν στην οικογένεια συγγενείς οι οποίοι πάσχουν ή έπασχαν από κάποια σοβαρή ασθένεια η οποία μπορεί να μεταφερθεί κληρονομικά (όπως λευχαιμία, καρκίνο, αναιμία, κ.λ.π.). Στην περίπτωση αυτή ενδείκνυται η φύλαξη των βλαστικών κυττάρων για δύο λόγους. Καταρχήν τα κύτταρα αυτά έχουν υψηλή ιστοσυμβατότητα με τους συγγενείς πρώτου βαθμού και άρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα για την θεραπεία ενός μέλους της οικογενείας. Επίσης τα κύτταρα αυτά μπορούν να φυλαχτούν και να χρησιμοποιηθούν εάν η κληρονομική αυτή ασθένεια εμφανισθεί στο μέλλον στο ίδιο το παιδί ή σε άλλο μέλος της οικογένειας.

‘Ασχετα με την ύπαρξη ή όχι κληρονομικής προδιάθεσης σε κάποια σοβαρή ασθένεια, η φύλαξη βλαστικών κυττάρων ενδείκνυται για κάθε παιδί που έρχεται στον κόσμο, δεδομένου ότι η εμφάνιση κάποιας σοβαρής ασθένειας εξαρτάται τόσο από περιβαλλοντικούς όσο και από κληρονομικούς παράγοντες (όπως για παράδειγμα η εμφάνιση καρκίνου που δεν οφείλεται σε κληρονομικά αίτια). Επίσης οι μελλοντικές εξελίξεις οδηγούν τη χρήση των βλαστικών κυττάρων σε μια πληθώρα νέων εφαρμογών.

9. Πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα βλαστικά κύτταρα σήμερα για τη θεραπεία ασθενειών;

Η ικανότητα των βλαστικών κυττάρων να δημιουργούν τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού, τους επιτρέπει να χρησιμοποιούνται επιτυχώς για την θεραπεία πάνω από 60 σοβαρών παθήσεων, όπως για παράδειγμα:

  • οξείες και χρόνιες λευχαιμίες
  • β-θαλασσαιμία
  • αναιμία Fanconi
  • δρεπανοκυτταρική αναιμία
  • σοβαρή απλαστική αναιμία
  • μη-Hodgkin’s λέμφωμα
  • ασθένεια Hodgkin’s
  • πολλαπλό μυέλωμα
  • καρκίνος των όρχεων και ωοθηκών
  • καρκίνος του μαστού
  • σοβαρή συνδυασμένη ανοσοανεπάρκεια (SCID)
  • νευροβλάστωμα

Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η χρήση βλαστικών κυττάρων ομφάλιου λώρου για τη θεραπεία αυτών των ασθενειών δε βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο, αλλά αποτελεί βασική επιλογή θεραπείας.

10. Ποιες είναι οι πιθανές μελλοντικές εφαρμογές;

Επιστημονικά εργαστήρια σε όλο τον κόσμο μελετούν την εφαρμογή των θεραπευτικών ιδιοτήτων των βλαστικών κυττάρων και σε άλλες ασθένειες, όπως:

  • διαβήτης
  • μελάνωμα
  • σκλήρυνση κατά πλάκας
  • μυϊκή δυστροφία
  • ρευματοειδής αρθρίτιδα
  • νόσος Parkinson’s
  • νόσος Alzheimer’s
  • αναγέννηση κατεστραμμένου καρδιακού ιστού μετά από
  • έμφραγμα
  • κυστική ίνωση
  • εγκεφαλικά επεισόδια
  • βλάβες στο νωτιαίο μυελό
  • αναγέννηση δέρματος μετά από εγκαύματα

Οι μελλοντικές εφαρμογές των βλαστικών κυττάρων ομφαλοπλακουντιακού αίματος για τη θεραπεία σοβαρών ασθενειών βασίζεται στην “πλαστικότητα” των κυττάρων αυτών, καθώς και στην ικανότητά τους να μετατρέπονται απευθείας σε άλλες κυτταρικές μορφές, όπως νευρικά κύτταρα, κύτταρα καρδιάς, ηπατικά κύτταρα, παγκρεατικά κύτταρα, κ.λ.π.. Επίσης, το ανθρώπινο σώμα έχει την ικανότητα να “κατευθύνει” τα βλαστικά κύτταρα ομφάλιου λώρου σε κατεστραμμένα ή άρρωστα όργανα, έτσι ώστε αυτά να συμβάλλουν στη θεραπεία των οργάνων αυτών.

11. Μπορούν τα βλαστικά κύτταρα ενός παιδιού να χρησιμοποιηθούν για άλλα μέλη της οικογένειας;

Τα αποθηκευμένα βλαστικά κύτταρα ενός παιδιού, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για άλλα μέλη της οικογενείας, εφ’ όσον υπάρχει σχετική συμβατότητα. Τα βλαστικά κύτταρα που έχουν απομονωθεί από τον ομφάλιο λώρο του μωρού σας, αποτελούν 100% συμβατό μόσχευμα για το ίδιο το παιδί, ενώ έχουν 50% πιθανότητα ιστοσυμβατότητας στους γονείς και 25% πιθανότητα ιστοσυμβατότητας στα αδέρφια. Αυξημένα ποσοστά ιστοσυμβατότητας υπάρχουν και για άλλους συγγενείς.

Σε σχέση με άλλες, παραδοσιακές πηγές βλαστικών κυττάρων – όπως είναι για παράδειγμα ο μυελός των οστών – τα κύτταρα του ομφάλιου λώρου μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και όταν δεν υπάρχει μεγάλη συμβατότητα μεταξύ δότη και δέκτη. Μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων ομφάλιου λώρου σε κάποιον συγγενή χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη βιωσιμότητα αλλά και μειωμένη πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών, σε σχέση με τη μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων που προέρχονται από άλλες πηγές.

12. Μπορούν να θεραπευτούν γενετικές (κληρονομικές) ασθένειες με βλαστικά κύτταρα;

Ναι. Για παράδειγμα η δρεπανοκυτταρική αναιμία θεραπεύεται με μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων από αίμα ομφάλιου λώρου. ‘Αλλο παράδειγμα είναι η αναιμία Fanconi η οποία επίσης θεραπεύεται με μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων από αίμα ομφάλιου λώρου, και ήταν η πρώτη ασθένεια που θεραπεύτηκε με τα κύτταρα αυτά το 1988.

13. Τι συμβαίνει με τα κύτταρα αυτά μετά το πέρας των 20 χρόνων;

Είναι γνωστό ότι η βιωσιμότητα των βλαστικών κυττάρων διατηρείται για πάντα στις συνθήκες στις οποίες φυλάσσονται. Στην πραγματικότητα, στις συνθήκες των -196 βαθμών C ουσιαστικά σταματά το βιολογικό ρολόϊ των κυττάρων – αυτό σημαίνει ότι σταματά κάθε μεταβολική δραστηριότητά τους. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη ότι τα κύτταρα αυτά χάνουν τη βιωσιμότητά τους μετά το πέρας των 20 χρόνων. Αντίθετα, κύτταρα τα οποία αποθηκεύτηκαν το 1979, σε αντίστοιχες συνθήκες θερμοκρασίας και θρεπτικών ουσιών, έχουν κρατήσει τη βιωσιμότητά τους μέχρι και σήμερα. Η οδηγία που εκδόθηκε από το υπουργείο υγείας της Πολιτείας της Ν. Υόρκης σχετικά με την κρυοσυντήρηση βλαστοκυττάρων ομφαλίου λώρου αναφέρει ότι τα βλαστικά κύτταρα που περιέχονται στο ομφάλοπλακουντιακό αίμα μπορούν να αποθηκευτούν για απεριόριστο χρονικό διάστημα σε υγρό άζωτο.

14. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ βλαστικών κυττάρων από ομφάλιο λώρο, εμβρυϊκών κυττάρων και βλαστικών κυττάρων μυελού των οστών;

  • Τα βλαστικά κύτταρα που προέρχονται από τον ομφάλιο λώρο είναι πιο “ευέλικτα” σε σχέση με τα βλαστικά κύτταρα του μυελού των οστών. Τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου είναι οι πρόγονοι των ενήλικων βλαστικών κυττάρων και έχουν διατηρήσει εξ’ ολοκλήρου την ικανότητά τους να πολλαπλασιάζονται και να δημιουργούν κάθε είδους κύτταρα στον οργανισμό. Αυτό δεν ισχύει για τα πιο “γερασμένα” βλαστικά κύτταρα του μυελού των οστών.
  • Τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου συλλέγονται εντελώς ανώδυνα και πολύ γρήγορα. Αντίθετα, η συλλογή βλαστικών κυττάρων του μυελού των οστών και του περιφερικού αίματος είναι μια επώδυνη και πολύπλοκη διαδικασία.
  • Για να χρησιμοποιηθούν τα βλαστικά κύτταρα του μυελού των οστών σε μια μεταμόσχευση, πρέπει να υπάρχει συμβατότητα μεταξύ δότη και δέκτη. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να βρεθεί ο κατάλληλος δότης την κατάλληλη στιγμή, κάτι πολύ δύσκολο και χρονοβόρο. Μεταμόσχευση με βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου μπορεί να γίνει ακόμα και όταν δεν υπάρχει απόλυτη συμβατότητα μεταξύ δότη και δέκτη.
  • Τέλος τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα εντοπίζονται στο έμβρυο 0-14 ημερών. Είναι η καλύτερη μορφή βλαστικών κυττάρων, αλλά δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για λόγους ηθικούς και νομικούς.

15. Η διαδικασία συλλογής είναι δύσκολη ή επώδυνη;

Όχι. Η συλλογή είναι πολύ εύκολη και εντελώς ανώδυνη. Γίνεται μετά τη γέννηση, αφού κοπεί ο ομφάλιος λώρος και απομακρυνθεί το νεογνό. Δεν υπάρχει ο παραμικρός κίνδυνος για τη μητέρα ή το παιδί. Η διαδικασία διαρκεί περίπου 5 λεπτά και γίνεται από τον δικό σας γυναικολόγο.